“เฮี๊ยะขวัญข้าว” พิธีกรรมไทพวนและความเชื่อร่วมอุษาคเนย์
ข้าวเป็นพืชพื้นเมืองชนิดหนึ่งของเอเชียเป็นอาหารหลักของชาวเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ถึงร้อยละ 80 ความสำคัญของข้าวเห็นได้ชัดในหลายภาษาของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่ใช้ ในความหมายแบบเดียวกันในเรื่องอาหารการกิน คำพูดเชื้อเชิญแขกมักจะอยู่ในรูปของคำถามที่ว่า “ทานข้าวมาหรือยัง” ซึ่งบ่งบอกถึงความสำคัญเชิงสังคมของการแบ่งปันอาหารและข้าวของ ในภูมิภาค บวกกับพื้นฐานอิทธิพลความเชื่อเกี่ยวกับผี นำมาสู่พิธีกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับข้าว
เช่นเดียวกับกลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศไทยซึ่งมีความผูกพันธ์เกี่ยวกับข้าวย่อมมีพิธีกรรมเกี่ยวข้าวตั้งแต่การปลูกจนถึงการเก็บเกี่ยว การทำขวัญข้าวหรือ ”เฮี๊ยะขวัญข้าว” ในภาษาไทพวนนั้นก็มีความเชื่อพื้นฐานมาจากอิทธิผลผี “เฮี๊ยะขวัญข้าว” หรือทำขวัญข้าวซึ่งอาจมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันไปตามภาษาแต่ความหมายโดยรวมนั้นคือการชี้ให้เห็นบุญคุณของเทพ เทวดา ที่ช่วยปกปักรักษาให้ผลผลิตงอกงามสมบูรณ์ ข้าวมีอิทธิพลต่อผู้คนในอุษาคเนย์ในด้านต่าง ๆ ดังที่จะเห็นได้ว่าประเทศสมาชิกอาเซียนได้ให้ความสำคัญ กับข้าวโดยนำข้าวมาใช้เป็นสัญลักษณ์ของอาเซียนที่แสดงว่าประชาชาติอาเซียนมีวัฒนธรรมร่วมกันผ่านข้าวซึ่ง เป็นอาหารหลักของประชากรทุกประเทศและมีบทบาทสำคัญต่อความมั่นคงด้านอาหารในภูมิภาคนี้
คติความเชื่อเกี่ยวกับ “ข้าว” ของคนในอุษาคเนย์ถือได้ว่ามีความผูกพันกันมานานนับพันปีพอ ๆ กับการใช้กลองมโหระทึก และจากความเชื่อของโลกในสังคมยุคใหม่ที่วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทกับการเพิ่มผลผลิตมากขึ้นความเชื่อของการทำขวัญข้าวหรือ “เฮี๊ยะขวัญข้าว” ของไทพวนกลับใกล้เลื่อนหายกลายเป็นประเพณีเพื่อดึงดูดการท่องเที่ยวเพียงอย่างเดียว ต่อไปเราคงพบเห็นประเพณีนี้ได้แค่ในบันทึกหรือเอกสารงานวิจัยที่รวบรวมไว้ในตู้เกรอะฝุ่นที่รอคอยเพียงแค่คนที่สนใจเปิดมาอ่าน….
